Vraag

Is overnieuw een correct synoniem van opnieuw?

Antwoord

Overnieuw komt in Nederland vaak voor in informele spreektaal, maar het is onduidelijk of het tot de standaardtaal in Nederland gerekend kan worden. Standaardtaal in het hele taalgebied zijn opnieuw en over.

Toelichting

Het woord overnieuw kan beschouwd worden als contaminatie van opnieuw en het bijwoord over, dat ook ‘opnieuw’ kan betekenen (vooral in de samenstelling overdoen). Hoewel overnieuw in Nederland veelvuldig wordt gebruikt, is er een niet te verwaarlozen groep taalgebruikers die het woord afkeurt. Het is daarom vooralsnog niet duidelijk of het tot de standaardtaal in Nederland gerekend kan worden.

(1a) Er is weinig tijd, dus het is onmogelijk om helemaal overnieuw te beginnen. (in Nederland, status onduidelijk)

(2a) Omdat de eerste scène niet goed genoeg was, moest alles overnieuw gedaan worden. (in Nederland, status onduidelijk)

(3a) Hoewel je op die manier mogelijk eerder klaar bent, loop je het risico dat gedeelten van je werk overnieuw moeten. (in Nederland, status onduidelijk)

Standaardtaal in het hele taalgebied zijn opnieuw en over.

(1b) Er is weinig tijd, dus het is onmogelijk om helemaal opnieuw te beginnen.

(2b) Omdat de eerste scène niet goed genoeg was, moest alles overgedaan worden.

(3b) Hoewel je op die manier mogelijk eerder klaar bent, loop je het risico dat gedeelten van je werk opnieuw moeten.

Bijzonderheid

Het bijwoord opnieuw is gevormd uit het voorzetsel op en het zelfstandig gebruikte bijvoeglijk naamwoord nieuw. Deze samengesmolten voorzetselgroep werd nog tot de twintigste eeuw in twee woorden geschreven.

Zie ook

Herkrijgen, herbeginnen
Hernemen
Hervallen
Terug / opnieuw, nogmaals, (al)weer
Weeral / alweer / weer / opnieuw

Naslagwerken

Schrijfwijzer (2012), p. 187; Grote Van Dale (2005); Van Dale Hedendaags Nederlands (2006); Het Witte Woordenboek Nederlands (2007); Prisma Handwoordenboek Nederlands (2009)